We weten dat ons grondwater vergiftigd is door al de pesticides die door de boeren gebruikt worden. We waarschuwen de boeren te stoppen met het vergiftigen van het grondwater en van zichzelf, want ze staan er met de neus bovenop tijdens het gebruik. Ik kijk nu naar mezelf, ik drink elke dag meer dan een liter kraanwater. Kijk naar de boeren maar vergeet naar mijn eigen gedrag te kijken. Als we in Italië de grens overgaan en onze eerste aankopen in de supermarkt halen staan meteen twee keer zes liters flessen water in de kar. In Italië drinkt niemand water uit de kraan en kun je in de winkel kiezen uit tientallen verschillende merken. Vanmorgen las ik weer een artikel over de ontwikkelingen van het gifgebruik en over alle roependen in de woestijn die monddood gemaakt worden omdat de boer niet anders meer kan boeren dan met gif. De grote organisaties die hun de verschillende producten leveren en er schatrijk van worden, gebruiken de bewoordingen op hun verpakking  zo geraffineerd dat iedere gebruiker zijn geweten sust en zich daarmee niet verantwoordelijk voelt voor de gevolgen. Vanmorgen heb ik een besluit genomen. Bij mijn eerstvolgende bezoek aan de supermarkt  zorg ik voor bronwater naast de kraan. De aterzuivering in Nederland zal goed zijn maar wij mensen zijn hardleers om gewoontes uit te bannen. Wel kritiek op situaties die je als enkeling niet kunt veranderen maar de gevolgen van je eigen gedrag niet tot je door laten dringen.

 

 

 

 

De werking van de darmen is van groot belang voor de gezondheid van ons mensen. Veel lichamelijke ongemakken vinden hun oorsprong in het disfunctioneren van de darmen. Ik leerde thuis mijn bord leeg te eten en dat is voor mij ook eigenlijk de norm van goed fatsoen gebleven. In Italië leerden we, dat je de kok een plezier doet te eten zolang  je het lekker vindt en dan te stoppen. Zo belast je je darmen minder. Desondanks drinkt de Italiaan bij voorkeur een digustivo na het eten. Dit om de darmen een handje te helpen met het verwerken van al dat belastende voer.

Wij hebben veel geleerd in Italië en daarbij hebben we veel gebruiken overgenomen. Een grappa na het eten doet echt wonderen, vooral als je het gevoel hebt dat niet alles even goed is gevallen. Je voelt letterlijk de kronkels uit je darmen trekken. Naast grappa van 40% drinkt men in de Abruzzo apperativi met een aardig hoger percentage, zoals de tachtig kruidendrank van ook tachtig procent. Veel regio’s  hebben hun eigen apperativo, vaak van een zelfgemaakt recept. In restaurants is het heel normaal dat er een digustivo van eigen hand wordt geschonken. Zo heb ik geleerd om limoncello te maken, maar ook notenlikeur en van de moeder van Valeria uit Bergamo leerde ik venkellikeur maken. Venkel groeit langs de kant van de weg. Op basis van deze recepten kun je alle natuurlijke smaken gebruiken. In Navelli in Abruzzo zijn de safraanvelden, dus hier safraan likeur.

 

 

Onderstaande recepten  staan ondermeer in mijn boek: Bella Figura.

Voor limoncello heb je nodig: 8 biologische citroenen, dun geschild, volgens de Siciliaanse methode 10 citroenen. Zet de schillen in een liter alcohol van 95%. Deze flessen vind je in Italië in elke supermarkt in het wijnschap. Laat de schillen een week of langer in een afgesloten pot staan, zeef de inhoud. Maak suikersiroop van 410 gram suiker met zoveel bronwater tot het met de alcohol een likeur percentage heeft van ongeveer 33 %.  Wanneer de suikersiroop dezelfde temperatuur heeft als de citroenalcohol kun je alles bij elkaar doen en je limoncello is klaar.

notenlikeur: Pluk voor 24 juni 8 walnoten, na de 24ste wordt de buitenkant langzaamaan hard en blijft de aroma in de noot. Doe de noten in de alcohol. Je ziet de smaak uit de noot komen en zich met de alcohol vermengen. Verder handel je als bij de limoncello.  Zo kun je al je creativiteit in je likeuren verwerken.

 

 

 

Ons hoofdgerecht bestaat van oorsprong uit aardappels, groente en een stukje vlees en op vrijdag een visje. De laatste jaren wordt veel reclame gemaakt voor een alternatief voor vlees en vis, een vegapakket. Hoewel de indruk wordt gewekt dat deze vleesvervanger populair is bij de Nederlander schijnt het niet zo’n grote opmars te maken als werd verwacht.

Ik zal ook niet kiezen voor vega. Zoveel onnatuurlijke handelingen wil ik mijn smaakpapillen niet aandoen. Liever kies ik voor veel groente, zonder vlees en de aardappels hebben we sinds ons Italiëavontuur ook al heel lang geleden afgeschaft.

In Italie wordt de aardappel als groente gebruikt, een kleine hoeveelheid naast de verschillende groentes en dan zoals in de groentes, verwerkt met veel goede olijfolie.

We bezoeken de Fucinovlakte in de Abruzzo dit was vroeger een groot meer. Wanneer de rivier overstroomde kregen de omliggende dorpen hele vruchtbare grond. De Abruzzo is bergland waar alleen schapen zich tegoed doen aan de planten, verder kan geen mens er de kost verdienen. Nu de Fucinovlakte zulke vruchtbare grond geeft worden verschillende pogingen gedaan het meer droog te leggen. Pas in de 19de eeuw slaagt men erin. Het land wordt in kavels verdeeld. Wij hadden dat al vaak verwonderd bekeken, als we de bergen in reden. Nu reden we in de vlakte. De kavels werden door rijen huisjes van elkaar gescheiden of door amandelbomen. Overal zie je een irrigatiesysteem langs de kavels. Het blijkt een zeer bedrijvige omgeving te zijn. Grote landbouwmachines rijden af-en aan. Geen gif alleen een gezonde strakke blauwe lucht boven ons geeft ons een helder beeld van wat hier gebeurt. Er zijn kavels met bonen, doperwten, kervel, en aardappels. De aardappels die hier verbouwd worden zijn zo goed van smaak dat ze bekroond zijn met het predicaat “Beschermde Geografische aanduiding.”

Jaren geleden, we aten in een restaurantje op Sicilie. Zoals we wel vaker zien zat aan een tafeltje een groepje basisschoolkinderen. Hun voorgerecht werd gebracht en tot onze grote verbijstering kwam er een reuzenkom op tafel te staan boordevol patat. In Italië veranderen de eetgewoontes bijna niet, maar als dit de verandering wordt is het een forse achteruitgang. We hebben dit ook maar één keer gezien.

In Toscane hadden we al eerder een reclame gezien van een sportschool, wil je de David zijn zoals het beeld van Michelangelo of de David, die van patat houdt.

 

 

Ik denk dat de vega ontwikkelingen die we in Nederland zien ook niet snel in Italië tegenkomen. Al onze instant artikelen worden in Italië niet gegeten en verschijnen niet in de supermarkt. Willen we naar een schonere eetcultuur dan moeten we een voorbeeld nemen aan Italië.

We hebben op onze aarde vijf blauwe zones. Daar waar de mensen duidelijk langer leven. Die zones liggen in Griekenland, Japan, Californië, Costa Rica en op Sardinië. Volgens dit onderzoek wonen hier gemiddeld de meeste 100-jarige mannen van de wereld. Er is een lage sterfte onder de 65 jarigen er komt weinig diabetes en kanker voor en wat het onderzoek niet zegt, maar wat ik aanvul, oorzaak – gevolg, de mensen worden samen oud en vereenzamen niet.

Het verhaal wil: Toen God de wereld geschapen had, had hij van de hele wereld nog kleine restjes land en landschap over. Hij maakte er een stevige klont van en gooide die in zee en Sardinië was geschapen. We zijn er een paar keer geweest. In het gebied van de blauwe zone wonen herders. Het zijn buitenmensen die veel lopen met hun schapen, hun leven leiden in hun eigen tempo. We zagen geen industrieën, daardoor is de lucht schoon. Er liggen kleine dorpjes waar je op het heetst van de dag geen mens ziet, maar waar tegen de avond de vrouwtjes op hun stoepje komen zitten korven vlechten met de producten uit de natuur. Het eten is de basis voor een goede gezondheid.

Voor de pasta’s, pizza’s en het brood bereiden ze hun eigen deeg, naar eigen recept. De tomaten, peulvruchten, pepertjes, sla, boontjes, courgettes en aubergines komen uit eigen tuin. Van de bomen komen de amandelen, de noten, olijven, abrikozen, kweeperen, perziken en van de struiken, vijgen en alle soorten citrusvruchten. Al deze producten worden vers gegeten maar ook weer verwerkt zodat daar buiten het seizoen van gegeten wordt. Zo een greep uit alles wat de natuur hen biedt, zonder gif. (dat is een ander verhaal, misschien we het belangrijkste echter). Je hoeft op Sardinië niet rijk te zijn om heel gezond te eten, en mondjesmaat, niet je buik volproppen.

 

De jagers van het dorp zorgen voor gezond vlees. Wanneer het jachtseizoen geopend wordt is het geknal niet van de lucht. De cinghiale is al jaren een ramp voor de mensen. Ze eten de groentetuin leeg, eten de druiven van de struiken en zijn met veel te veel. De opbrengst van de jacht wordt samen geslacht en verdeeld, zodat ieder zijn eigen vlees voorraad heeft. De eigen gemaakte worsten worden boven de houtkachel gerookt.

Een bekend verhaal is, dat toen Italië bij de EEG kwam ze te maken kregen met de Europese regels. Op Sardinië maakt men onder andere kaas, waarin de maden een eigen leven leiden, een delicatesse. Deze kaas mocht volgens de Europese regels niet meer verkocht worden. Dat is natuurlijk geen probleem want elk huis heeft ook een achterdeur, waar je naar binnen kan en daar verkoop je geen handel. Zo verandert er niets aan de gezonde eetgewoonte van de Sardijn en staan ze nog steeds in de blauwe top vijf zone.

 

 

 

 

We zullen nooit uitgeleerd raken over de eet- en drinkgewoontes van de Italiaan. Er zullen nog veel lessen volgen.

Het is voorjaar. Enkele jaren terug waren we in deze periode in Italië, zoals vaak in voor- en najaar. We zijn in de Abruzzo, in een B&B midden tussen de wijnvelden. Ik doe ’s morgens onze balkondeur open om te genieten van het wijdse land, de druiven struiken onder het balkon en de prachtige bergen die staan te pronken in de ochtend zon.

Tot mijn irritatie krijg ik een chemische geur in mijn neus, die niet overeenkomt met het beeld daar op de bergen. Om de hoek van het huis komt een trekkertje met een aanhanger waarop een grote container met een spuit die enorme wolken de lucht in spuit over de druivenstruiken. Dit fenomeen kennen we natuurlijk wel. Alle druivenvelden worden in deze periode met gif bewerkt.

Voorgaande jaren keken we ernaar, bleven op afstand maar accepteerden het als een gegeven. Nu is de ervaring anders. Ik sluit de balkondeur. We gaan ontbijten.

De afgelopen winter zagen we een documentaire op tv over de grote toename van Parkison de laatste jaren. De vrees is dat het de ergste vijand van de mens wordt. Een gebied in Frankrijk werd op de kaart aangewezen waar een ware explosie van Parkison plaats vindt op dit moment. We gingen op onderzoek uit, welk gebied hebben we het over? Het zijn de bekende wijngebieden van Frankrijk in de Bordeaux, de Bourgogne. De oorzaak ligt in de voorjaars-gif-behandeling van de druivenstruiken. Het heeft niets te maken met de druif die daarna pas gaat ontstaan aan de plant en uiteindelijk de basis van de wijnen vormt. Hoewel ik als wijnliefhebber best weet dat te veel en te vaak ook best schadelijk zal zijn.

Mijn onrust en ook belangstelling is gewekt. Ik lees nu dat er ook in Nederland in de bollenstreken vaker Parkison voorkomt, vanwege dezelfde behandeling van de bloembollen.

We hebben de afgelopen maanden de boerenprotesten in Nederland gezien en ons ook in deze problematiek beter verdiept. We rijden door Nederland en vragen ons nu af waarom we zoveel molshopen in de berm van de weg zien en op de uitgestrekte weilanden helemaal niets.

We zien een documentaire over de grootste supermarktketen in Nederland die meteen op de boerenproblematiek inhaakt en met een eigen logo, goed voor boer, natuur en goed voor de mens, boeren een kans geeft zich met de supermarktketen te verbinden en gezonder voor de natuur gaat werken. De voorwaarde die het bedrijf stelt aan de boeren bestaat uit drie dingen

1, De boeren moeten vogelnestkastjes ophangen rondom de boerderij.

2. De boeren moeten insektenkasten ophangen.

3. De boeren moeten een bloemenperk aanleggen waarop ze bloemzaad inzaaien. Alles goed voor de natuur.

Er komt natuurlijk een verslaggever bij enkele boeren op bezoek om het effect te bewonderen. Tot verbazing van de journalist is er geen zangvogeltje, geen bij, geen bloem te ontdekken. Welnee zegt de boer lachend. Die hebben we hier niet. Maar de journalist heeft dat allemaal wel rond zijn eigen huis. Waarom niet rondom de boerderij.

Oorzaak: het vele gif dat de boer, verplicht, gebruikt op zijn land heeft al dit prachtigs verjaagd en gedood. Het was niet de bedoeling maar de grootste supermarktketen heeft voorgoed een klant minder. Ook al onze boeren zijn risicoboeren voor Parkison.

Wanneer worden we wakker?

 

 

We zijn altijd gecharmeerd van de Italiaanse keuken.

In de Italiaanse keuken wordt traditioneel gekookt. Moeder leert dochter en meestal ook de zoon hoe ze kookt en vooral waarom ze het zo doet.

Over eten en vooral het bereiden ervan raakt de Italiaan nooit uitgepraat. Denk je even verder na over de dochter die later in een andere familie gelukkig wil worden als ze verliefd wordt en trouwt. Zij zal opnieuw moeten leren koken. Alle thuiservaringen moeten uitgummen om er nooit meer over te praten, maar zich de nieuwe lessen en inzichten  zo snel mogelijk eigen moeten maken.

Ik kocht een tomatenpureermachine. De mevrouw in de winkel was enthousiast. Ze nam uitgebreid de tijd om me uit te leggen hoe ik de tomaten moest verwerken. Ik luisterde goed, want een betere kookles kun je krijgen. We rijden naar de camping en bij de receptie zit de campingbaas, Saverio. Ik laat hem de machine zien. Hij is even enthousiast  als de mevrouw in de winkel. Hij geeft me mijn tweede kookles tomaten inmaken. Een hele andere versie dan de eerste les. Voorzichtig leg ik uit de de mevrouw in de winkel zei. Maar ik wordt meteen onderbroken met een heftig: ‘Nee’, Zijn handen bekrachtigen zijn verontwaardiging. Ik heb nu de keus, neem ik methode 1 of 2.

We rijden naar onze caravan een daar komt onze grote vriend Gino. Hij werkt als tuinman op de camping en van hem heb ik al veel wijze lessen gekregen. Je begrijpt les drie komt eraan, maar ik heb ook een andere les geleerd, ik houd mijn mond over de winkelles en de les van Saverio. Ik besluit de Ginomethode te gebruiken voor mijn tomaten in een potje.

 

 

En nu ik vertel over de lessen van Gino ben ik al midden in het eet verhaal van de Italiaan. Voor je je moestuin aanlegt is je belangrijkste les :’Let op de maanstand.’

Het gedrag van de Italiaan wordt bepaald door de maan. Hoe bepaal je de trouwdatum, wanneer ga je naar de kapper, maar ook wat is de juiste zaaimaand.

Het is nu 27 maart. De 21 was het nieuwe maan. We zitten nu in de tijd van de wassende maan. Als de maan groter wordt is de aantrekkingskracht op de aarde groter. Als de maan hele oceanen kan aantrekken wat denk je dan van het vocht in jouw plantje en van de kiemkracht. De juiste tijd om te zaaien. Wanneer bij mij weer eens een zaaipoging mislukte was steevast de reactie van Gino, ‘Je hebt ook niet op de maan gelet.’

De natuur levert je het materiaal in de keuken. Daarvoor loop je naar het moestuintje en verzamel je alle slakken, een heerlijk luxe gerecht wordt daarvan gemaakt. Het moestuintje zorgt voor de rest. Is er een slakropje groot genoeg, zijn er boontjes om te koken.

Over sperzieboontjes gesproken. We aten in een restaurantje in Bucine. Een heerlijke eigenaar en ook kok die fladderend door zijn restaurant loopt. We hadden heerlijk gegeten en zoals de Italiaanse kok propageert, ‘eten zolang het lekker is’.

We lieten de boontjes staan. Daar was voor ons niets bijzonders aan. De kok komt langs, ziet de boontjes en zegt, ‘Nee, dat is zonde van de boontjes.’ De inhoud van de schaal wordt over onze borden verdeeld. De olijfolie fles gaat open en even later zwemmen de boontjes in ons bord. Zo eet je sperzieboontjes. Inderdaad we eten ze nu nooit meer anders.

Olijfolie moet je leren eten. We waren in Calabrië. Het is tien uur in de avond. Rafaelle de eigenaar van ons B&B heeft honger. Hij maakt een pannetje pasta. Alleen de olijfoliefles kwam eraan te pas. Ik heb nog nooit zo’n heerlijk bordje pasta gegeten. Pasta met heel veel olijfolie.

 

 

We kwamen met zijn tienen eten, oud-klasgenoten van de kweekschool en partners. We bestelden enkele pasta’s en om van alles te kunnen genieten namen we van alle schotels iets op ons bord. Dat was even fout. Mama kwam naar buiten, schrok van wat ze zag zicht- en hoorbaar met de handen voor de mond en vroeg of ze ons schone borden mocht brengen.

Elke schotel heeft zijn eigen aroma en smaak, is in balans. Dat proef je, geniet je en eet je en daarna proef je een andere schotel, ook in balans qua geur en smaak. En dan proef je de volgende schotel. Maar alles op een bord, dat is vloeken in de kerk. Oké, lesje geleerd.

Ook elke schotel heeft zijn eigen bella figura en de manier van eten ook. Spaghetti draai je om je vork, je begint met een enkele sliert want anders wordt je vork te vol. Je kunt je vork op je bord ronddraaien. Je laatste sliertjes werk je netjes naar binnen, niet slurpen, want, floep, ojé, mijn witte shirt onder de pomodori spatten. Niet afbijten, en NIET SNIJDEN. Durf je toch je mes te gebruiken dan word je volgens Frits standrechtelijk geëxecuteerd. Dat verhaal heeft veel indruk gemaakt op de kleinkinderen.

Neem je bij Leonardo koffie na, dan krijg je een grote soepkom met koffie, zet mama haar zelfgebakken ’torte’ op tafel met het mes ernaast. De een wil klein de ander groot en zoals bij la mama thuis kun je zelf je stukje taart afsnijden, zoals jij het lekker vindt.

We leerden ook in Italië dat je eet zolang je het lekker vindt, niet tot je bord leeg is.

Bij ons vertrek naar huis nemen we altijd enkele zakjes kruiden uit de bottega mee. Het zijn door mama samengestelde gemengde kruiden. Voor de originele Leonardiaanse pastaschotels. Het eerste familiefeestje wilden we graag laten proeven waar we zo van genoten hadden op de berg. We brachten verschillende pastaschotels naar onze kinderen en kleinkinderen in de tuin. We liepen naar binnen om nog meer heerlijks op tafel te zetten maar uit de tuin klonken kreten van ontzetting. Wat was hier de bedoeling van. Frits had in de vertaling een eetlepel in plaats van een theelepel peperkruiden in de pasta gedaan.

Wat een geluk dat de Chianti op temperatuur stond.

 

 

 

 

Op de markt, op straat, bij het volksfeest, de aankleding voor een opera, la bella figura is overal belangrijk. Ook in het restaurant.

Op de berg in Duddova hebben we de Bottega van Leonardo ontdekt, klein, maar o zo fijn. Met een fantastisch uitzicht over de bergen in de verte en de oude gebouwen van het gehucht.

 

We zien de vijgenboom, die in het najaar zijn juwelen prijs geeft in de vorm van donkerrode vijgen die in het restaurantje in de vitrine naast de ’torta della mama’ liggen. Er staan drie tafeltjes buiten, elk voor vier personen. Als het gaat waaien, moet de Italiaan naar binnen. De Nederlander begrijpt niet wat er aan de hand is en blijft rustig buiten zitten. Maar als het gaat regenen en alle gasten naar binnen moeten, wordt het dringen en inschikken geblazen.

Terwijl ‘la mama’ in de keuken met haar zelfgemaakte pici de heerlijkste gerechten maakt begroet Leonardo iedere gast met zijn ontwapenende charme. We worden begroet als verloren zonen, vooral Frietsie, omdat die naam goed is uit te spreken. Na verloop van tijd word ik, eerst als Meikie en daarna als Miekie warm onthaald. De beperkte kaart is in het Italiaans, Engels en Duits. Er komen veel Duitsers die vanuit Berlijn met een goedkope vlucht regelrecht in de Borgo, de ‘appartementi’ van Leonardo neerstrijken.

Frits biedt aan een Nederlandse vertaling van de kaart te maken. Hij levert de vertaling in en een tijdje later bestijgen we weer de berg. Alle geplastificeerde kaarten liggen in een speciaal houten blok onder een presse-papier, een vrouw, als notenkraker die de benen spreidt. Kijk aan de Nederlandse veertaling is al bijgevoegd. Tot onze verrassing kunnen we pici met eekhoorns eten. De zelfgemaakte pici van mama is ons bekend, een stevige pasta die mama zelf maakt en waar ze twintig minuten voor nodig heeft, maar eekhoorns op het menu? We kenden het niet. We vragen Leonardo, die samen met moeder de handel leidt en hij zegt: “Ach ja, brood, dat kent iedereen wel, dat heb ik weggelaten, het werd zo’n lange zin”. Frits tekent voor Leonardo een eekhoorn en vertelt dat eekhoorntjesbrood, paddenstoelen zijn die hij in de pici doet, ‘funghi porcini’. De grap kwam over en de het het volgende bezoek stond er eekhoorntjesbrood op de kaart.

Natuurlijk geven we zo’n juweeltje door aan onze vrienden en bekenden, de gasten op de camping, maar ook onze Italiaanse vrienden. Toen we na het drukke hoogseizoen , in september nieuwsgierig waren hoe de zaken deze zomer waren gegaan zagen we tot onze schrik geen losse tafels en stoeltjes staan. Leonardo vertelt: de vele gasten hebben ervoor gezorgd dat de buren  gingen klagen over lawaai. Leonardo slaat zich op zijn voorhoofd, ‘Italiani, maffiosi’. Hij is boos, maar… hij is nu in onderhandeling met politie en gemeente en hij krijgt, gelukkig, een vergunning voor het restaurant. Onder een voorwaarde… een net toilet voor de gasten. Tja de extra attractie van de wc-pot onder het schuine dak met een wasmachine in een bezemkast, waar je buiten moet organiseren welk lichaamsdeel je eerst naar binnen moet draaien om op de wc-pot te landen, is daarmee verleden tijd. Maar de Bottega zit in de lift.

 

Vandaag 22 maart 2023 is  om 14.30 uur de uitvaartdienst van mama Rinetta in de de Pestello kerk in Montevarchi. In gedachte zijn we bij de familie.

Je kent het wel in Italië. Een berg met een half verlaten dorp erop. Zo is ook Duddova. Toch heeft de familie Fuccini  de moed gehad daar een Bottega te beginnen. De Bottega, de proeverij, groeide uit tot een grotere proeverij, een restaurantje met een kleine kaart en een eigen olie- en rode wijnproductie. De kracht van het bedrijf zit in het eigene. Alle gerechten komen van mama en de laatste jaren van Valeria, vrouw van Leonardo en samen zijn ze de trotse ouders van dochter Delia en zoon Brando.

Jarenlang hebben mama, Valeria en Leonardo kookworkshops gegeven aan onze gasten. Elke donderdagmorgen om tien uur begonnen we rondom de Bottega met koken  en het maken van verse pasta. Tegen drieën waren we klaar en genoten we van onze zelfgemaakte pranzo. Later op de camping zorgden we ervoor dat alle gasten een boekje kregen met foto’s en de uitgewerkte recepten van de kookworkshop.

 

 

In Duddova staat een gebouw met drie appartementen van de familie, de Borgo Vallesanta. Het is één tweekamer appartement en er zijn twee grote appartementen voor 4/5 personen.

Het zwembad is voor alle huurders van de Borgo.

Naast het zwembad ligt een grote tuin met een prachtig uitzicht en de olijfbomen verzorgen de schaduw.

Als wij stoppen met de verhuur van onze caravans, haalt Leonardo een deel van onze spullen, zoals tuinstoelen en parasols en wat ze verder konden gebruiken voor hun appartementen.

Vandaag lezen we tot onze grote schrik dat Leonardo op Facebook bekend maakt dat zijn moeder is overleden.

Veertien jaar lang hebben we in Toscane caravans verhuurd op de camping la Chiocciola in Capannole. Op zoek naar interessante restaurantjes voor onze gasten en voor onszelf ontdekten we al snel, op de berg een rijtje huizen en een restaurantje, de Bottega in Duddova.

De familie Fuccini, wonend in Montevarchi heeft de moed gehad  een Bottega te beginnen in Duddova, een proeverij die uitgroeit tot een grote proeverij, een restaurantje met een kleine kaart en een eigen olie- en rode wijnproductie.

Mama in de keuken en zoon Leonardo zorgde voor vlees en wijn.  Met onze gasten, maar ook heel vaak met ons tweetjes trokken we de berg op om ons te laten verwennen, niet alleen  met het heerlijke eten maar ook werden we verwend met de oprechte belangstelling en het enthousiasme waarmee we binnen werden gehaald.  Papa hielp vaak met het rangschikken van de tafeltjes en de stoelen. Na enkele jaren kwam Valeria de berg op en is niet meer weggegaan. We hebben ons altijd verwarmd aan hun liefdevolle aandacht, nooit zag je een donderwolk, die toch wel eens overdreef. Tot grote vreugde van ieder op de berg werd een dochter en een zoon geboren.

Leonardo is niet alleen een zeer goede gastheer, hij is ook kunstenaar, hij schildert en beeldhouwt.

Frits is keramist en doceert kunstgeschiedenis en heel belangrijk in deze situatie, hij spreekt Italiaans.

Voorzichtig maken we plannen om kookworkshops voor onze gasten te organiseren.

Zo ontstaat ons Duddova verhaal. Maar vandaag is er verdriet. Tranen komen steeds naar voren in mijn ogen. Herinneringen tollen over elkaar in mijn hoofd.

Nog geen ruimte voor zoete herinneringen. Morgen misschien.

Maar hoe moet het verder op de berg zonder mama, een vrouw met zeer speciale talenten.

 

Een bladzijde uit mijn boek: Bella figura. Geschreven toen we veertien jaar op de camping in Toscane caravans verhuurden en onze gasten verwenden op wijnproevrijen, kookworkshops, operauitvoeringen op dorpspleintjes, palio’s, processies en eetfeesten .

Wordt vervolgd

 

Het is onze laatste dag, morgen heeft het vliegtuig twee stoelen voor ons. Nummers. 25 C en 25 D.

Er staat nog een route op mijn verlanglijstje. De weg door de Gole del Sagittario.

In oktober 2021 hebben we mijn nieuwe boek in de Abruzzo gebracht bij onze vrienden, die anders het boek nooit te zien zouden krijgen.

Die eerste dag reden we van de luchthaven Pescara naar Villetta Barrea waar we een overnachting gereserveerd hadden. Tot mijn grote verrassing reden we door de Gole del Sagittario. Een overweldigende natuur met rotsblokken waaronder de weg door kronkelt.

 

 

 

 

We hadden toen niet de tijd om foto’s of film te maken. (Deze reis kun je lezen  in mijn weblogarchief in de maand oktober 2021.)

Nu hebben we de hele zondag om te filmen en foto’s te maken, de enige manier om te begrijpen hoe indrukwekkend de weg naar Barrea is. Het enige nadeel is dat het zondag is. In het weekend komen namelijk grote zwermen motorrijders op deze spectaculaire wegen in de Abruzzo af. We hebben dat meerdere keren gezien.

Je rijdt de weg van Cocullo richting het zuiden naar Anversa degli Abruzzi en meteen heb je de Gole, gevormd door de rivier de Sagittario.

We maken een stop in Villalago voor een cappuccino en een brioche op het dorpsplein.

 

 

 

 

Het is communiefeest. De kerkdeuren gaan open en prachtig geklede dames en heren wandelen met meisjes in witte bruidjurkjes achter hun priester aan naar buiten. Links en rechts worden mensen begroet. Op het plein lopen veel mensen er is veel politie. We denken dat dat te maken heeft met de Giro d’Italia die vandaag hier in de buurt start richting Pescara.

Even later komt de feestelijke stoet terug en nu lopen er ook jongetjes mee. Ze gaan de kerk weer binnen. Het gezelschap zal tegen pranzotijd wel weer naar buiten komen.

Wij vervolgen onze weg richting Scanno. Daar zijn we al vaak geweest, toen we kampeerden in Barrea, maar nooit op zondag. Het is een dorp waar de oudere generatie dames nog in klederdracht loopt. We veronderstellen dat we daarvan nog iets kunnen zien op zondag

 

 

 

 

Helaas Scanno is een grote toeristische beweging. De straatjes bomvol geparkeerde auto’s en heel veel groepen mensen terwijl wij Scanno alleen kennen van de doodstille straatjes. We nemen de Gole terug. Het is nu zondagmiddag en onze tegenliggers zijn motoren in zwermen.

 

 

 

 

We besluiten de stad van Escher, Castrovalva te bezoeken voor we richting Pescara rijden. We rijden een smalle weg van haarspeldbocht naar links naar haarspeldbocht rechts. Er is weinig verkeer naar Castrovalva.

Als we in het dorp aankomen houdt de weg op, op het kerkplein. We hebben het geluk dat we de auto kunnen parkeren. Frits heeft eerst wel genoeg aan het stuur gedraaid. We zoeken een plek op het enige terras. Terwijl we genieten van een glas wijn zien we veel wandelaars langs komen. Veel kleine groepjes maar ook een grote groep jeugd van waarschijnlijk een wandel- of een kerkgroep.

 

 

 

 

We kunnen ons voorstellen hoe Escher naar deze Abruzzese bergstadjes, steeds terug kwam om hun schoonheid op zijn manier te vereeuwigen.

Op deze dag heb ik prachtige filmpjes gemaakt van de bergen door de Gole. Bij mijn verhaal zet ik de foto’s en de filmpjes komen bij mijn vervolgde deel van het reisverhaal.